Wat is trauma en wat is PTSS?

De woorden trauma en PTSS worden vaak door elkaar gebruikt. Toch betekenen ze niet hetzelfde. Daarom leg ik hieronder het verschil uit.

Wat is trauma?

Het woord trauma komt uit het Grieks en betekent letterlijk wond. Zo’n wond kan lichamelijk zijn, maar ook psychisch. Een gebroken been is zichtbaar voor iedereen. Een psychische wond niet — die speelt zich van binnen af en kun je alleen merken aan iemands gedrag, emoties of reacties.

Psychisch trauma ontstaat meestal na een nare of schokkende gebeurtenis. Denk aan een ongeval, verlies, geweld, langdurige stress of ingrijpende gebeurtenissen in je jeugd. Het bijzondere is dat niet iedereen hier klachten aan overhoudt. Veel mensen (ongeveer 85%) verwerken een schokkende gebeurtenis vanzelf. Voor anderen (ongeveer 15%) blijft het lastig om verder te gaan.

Wanneer spreek je van traumaklachten?

Na een verdrietige of schokkende ervaring kun je last krijgen van:

• herbelevingen of nachtmerries

• somberheid of angst

• snel geprikkeld zijn of schrikachtig reageren

• vermijding (bijvoorbeeld bepaalde plekken, situaties of gesprekken vermijden)

Deze reacties zijn normaal: het zijn eigenlijk manieren van je lichaam en brein om te herstellen. Wanneer klachten echter blijven aanhouden, kan er meer aan de hand zijn.

Wat is PTSS?

We spreken van Post Traumatische Stress Stoornis (PTSS) wanneer je langdurig — langer dan een maand, en soms pas na langere tijd — klachten houdt die duidelijk samenhangen met een schokkende gebeurtenis.

De DSM-5, het officiële diagnostische handboek, stelt hierbij een streng criterium: je moet blootgesteld zijn aan feitelijke of dreigende dood, ernstige verwonding of seksueel geweld. Dat noemen we het A-criterium.

In de praktijk zien we echter dat mensen ná bijvoorbeeld pestervaringen, verbaal geweld of emotionele verwaarlozing precies dezelfde klachten kunnen ontwikkelen. Toch vallen deze gebeurtenissen volgens de DSM-5 niet altijd onder PTSS. Dat maakt dat sommige traumagerelateerde klachten niet worden vergoed door zorgverzekeraars, terwijl het lijden net zo echt is.

Waarom is dit belangrijk om te weten?

Veel mensen twijfelen of hun ervaringen “erg genoeg” zijn om traumaklachten te verklaren. Maar als je merkt dat je vastloopt — in je emoties, relaties, werk of ouderschap — dan is dat op zichzelf reden genoeg om hulp te zoeken. Het gaat er niet om hoe “erg” de gebeurtenis was, maar om hoeveel last jij ervan hebt.